Czy zauważyłeś ostatnio coś innego w nakrętkach na plastikowych butelkach? To tylko jeden ze sposobów walki z zanieczyszczeniem tworzywami sztucznymi.
Tworzywa sztuczne są ważnym materiałem w naszej gospodarce, który występuje wszędzie w naszym codziennym życiu, ale może mieć negatywny wpływ na środowisko i zdrowie w przypadku niewłaściwego wykorzystania.
Od 3 lipca butelki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych sprzedawane w UE muszą być dostarczane z zakrętkami lub wieczkami. Może się to wydawać niewielką zmianą, ale jej wpływ może być ogromny. Plastikowe zakrętki lub pokrywki stanowią część prawie 26 mln ton odpadów z tworzyw sztucznych wytwarzanych każdego roku w Europie, z których znaczna część trafia na plaże na całym świecie. Około 80 % odpadów morskich to tworzywa sztuczne. Dlaczego wprowadzono zmianę limitów? To tylko jeden z rezultatów unijnych przepisów dotyczących produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.
Prawo to jest częścią szerszej strategii UE w zakresie tworzyw sztucznych mającej na celu ochronę środowiska i zdrowia ludzkiego poprzez ograniczenie zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi i odpadów morskich oraz przyspieszenie przejścia na zasobooszczędną gospodarkę o obiegu zamkniętym z tworzyw sztucznych. W strategii określono, w jaki sposób UE planuje ograniczyć ilość odpadów z tworzyw sztucznych w całym spektrum produkcji tworzyw sztucznych. Dyrektywa w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych nie jest „przeciwko tworzywom sztucznym”. Jest to sprzeczne z niezrównoważonym wykorzystaniem i zaśmiecaniem tworzyw sztucznych. Oto niektóre z obszarów, w których UE pracuje nad ograniczeniem zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi.
Tworzywa sztuczne jednorazowego użytku
Produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych są używane raz lub przez krótki czas, zanim zostaną wyrzucone. Zgodnie z unijnymi przepisami dotyczącymi produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych UE zajmuje się 10 produktami jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych najczęściej spotykanymi na europejskich plażach (patyczki bawełniane, sztućce, talerze, słomki i mieszadła, balony i patyczki do balonów, pojemniki na żywność, kubki do napojów, pojemniki na napoje, niedopałki papierosów, torby plastikowe, opakowania i owijki, chusteczki nawilżane i artykuły sanitarne) i promuje zrównoważone alternatywy.
Tam, gdzie zrównoważone alternatywy są łatwo dostępne i przystępne cenowo, produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych są zakazane na rynku UE. Dotyczy to patyczków bawełnianych, sztućców, talerzy, słomek, mieszadeł, patyczków do balonów i pojemników na żywność i napoje wykonanych z polistyrenu ekspandowanego, a także wszystkich produktów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych. W przypadku innych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych UE koncentruje się na ograniczeniu ich stosowania, na przykład poprzez wprowadzenie wymogów projektowych, takich jak podłączenie zakrętek do butelek.
Torby plastikowe
Lekkie plastikowe torby na zakupy są często używane tylko raz, ale ich pełna degradacja w środowisku naturalnym zajmuje wieki. Są one jednym z dziesięciu najbardziej zaśmieconych przedmiotów w Europie. Zgodnie z dyrektywą w sprawie plastikowych toreb UE wymaga od państw UE podjęcia środków w celu zapewnienia, aby zużycie lekkich plastikowych toreb na zakupy było ograniczone i aby osiągnięto roczne cele w zakresie zużycia. Stanowi ona również, że państwa UE nie mogą zezwalać na bezpłatne dostarczanie takich plastikowych toreb na zakupy w punkcie sprzedaży towarów lub produktów, chyba że istnieje równie skuteczna alternatywa.
Opakowania z tworzyw sztucznych
Unijne przepisy dotyczące opakowań harmonizują krajowe środki dotyczące projektowania opakowań i gospodarowania odpadami opakowaniowymi, a także zapewniają wysoki poziom ochrony środowiska. Najnowsza zmiana tych przepisów zawiera zaktualizowane środki mające na celu zapobieganie produkcji odpadów opakowaniowych oraz promowanie ponownego użycia, recyklingu i innych form odzysku odpadów opakowaniowych zamiast ich ostatecznego unieszkodliwiania. W przepisach określono cel dotyczący recyklingu 50 % opakowań z tworzyw sztucznych do 2025 r. i 55 % do 2030 r.
Mikrodrobiny plastiku
Mikroplastiki to małe kawałki plastiku, zwykle mniejsze niż 5 mm. Są trwałe, bardzo mobilne i trudne do usunięcia z natury. Rosnąca ilość mikrodrobin plastiku znajduje się w środowisku, w tym w morzu i glebie, a także w żywności i wodzie pitnej. Szacuje się, że co roku w sposób niezamierzony uwalnia się do środowiska od 200 do 600 basenów z mikrodrobinami plastiku wielkości olimpijskiej.
W 2023 r. Komisja Europejska przyjęła ograniczenie REACH dotyczące mikrodrobin plastiku celowo dodawanych do produktów oraz wniosek dotyczący ustawy o zapobieganiu stratom granulatu z tworzyw sztucznych w środowisku. UE dąży do ograniczenia uwalniania mikrodrobin plastiku o 30 % do 2030 r.
Więcej informacji
Polityka UE w zakresie tworzyw sztucznych
Strategia w zakresie tworzyw sztucznych
Produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych w UE
Źródło: Komisja Europejska